Maastricht – Mariaberg

Mariaberg is een parochiewijk niet ver van het centrum van Maastricht en de wijk Pottenberg. De wijk werd in delen gebouwd. Blauwdorp ontstond aan het begin van de twintigste eeuw als arbeiderswijk voor katholieke arbeidersgezinnen. Na de oorlog werd parochiewijk Proosdijveld volgens de wijkgedachte en de moderne stedenbouw ontwikkeld en werden in tuindorp Trichterveld noodwoningen gebouwd. Nu is Mariaberg een middelgrote woonwijk met veel huurwoningen. Het is een volksbuurt met een hoge werkloosheid en veel relatieve armoede. Bijna de helft van de inwoners van Mariaberg is economisch niet actief. Tweederde van de huishoudens leeft van een laag inkomen en ruim eenvijfde zit op of rond het sociaal minimum. Volgens Buurtpeiling 2010 bevindt Mariaberg zich in de top 5 voor wat betreft Maastrichtse wijken met het hoogste percentage werkloosheid. Het percentage laag opgeleiden is 50% hoger dan in de rest van Maastricht. In Proosdijveld en Blauwdorp wonen relatief veel jongeren. In Trichterveld ligt de gemiddelde leeftijd veel hoger.

De problemen op het gebied van sociale veiligheid zijn in Mariaberg beperkt. Wel onderkent de gemeente een aantal ruimtelijke tekortkomingen die de ontwikkelingsmogelijkheden van Mariaberg belemmeren. De drie buurten binnen Mariaberg sluiten onvoldoende op elkaar aan. Ze hebben tegengestelde verkavelingsrichtingen, verschillende identiteiten en stammen uit andere bouwkundige perioden. De wijk heeft geen echt centrum en de voorzieningen liggen verspreid. Het antwoord van de gemeente op deze bedreigingen is een ontwikkelingsplan waarin een nieuwe oost-west verbinding – de Blauwe Loper – wordt voorgesteld die de drie buurten beter op elkaar moet doen aansluiten en de wijk als geheel verbindt met het centrum van Maastricht. Realisering van de Blauwe Loper moet een impuls geven aan vernieuwing in Mariaberg. Dit houdt onder meer in dat buurtvoorzieningen zoveel mogelijk aan de Blauwe Loper worden gekoppeld. De vraag die hierbij speelt is wat deze verbinding betekent voor de ruimtelijke condities en sociale veiligheid in de wijk en wat de mogelijke alternatieven zijn. Een tweede vraag van de gemeente heeft betrekking op ‘ontmoeting’. Dit ligt in lijn met de structuurvisie voor Maastricht ‘Ruimte voor ontmoeting’. Hoe kunnen we er ruimtelijk voor zorgen dat bewoners en bezoekers van de wijk elkaar eerder op een ‘toevallige’ en informele manier ontmoeten? En op welke plaatsen kan deze ontmoeting dan plaatsvinden?

Om de effecten van de Blauwe Loper op de sociale veiligheid en ruimtelijke structuur van de wijk te testen hebben zijn verschillende modellen voor Mariaberg getoetst met daarin de nieuwe route structuur. Uit deze vergelijking blijkt dat een variant op het oorspronkelijk plan – De Dubbele Loper – de beste waarden oplevert en laat zelfs een kleine verbetering laat zien van de vitaliteit op stadsschaal in de straten rondom de kerk. Hierdoor ontstaat er een overlap van globale en lokale vitaliteit wat gunstig is voor sociale veiligheid, ogen op straat en menging van bezoekers. De Dubbele Loper vraagt echter ook om de grootste investeringen omdat daarvoor twee bouwblokken doorbroken moeten worden. De originele Blauwe Loper is een hele goede tweede omdat de directe verbinding naar het stadscentrum de toegankelijkheid, verbondenheid en vitaliteit met name in Blauwdorp verbetert. In Blauwdorp vinden op dit moment de meeste delicten plaats dus is het interessant voor de optie te kiezen waar deze buurt het meeste baat bij heeft. De optie van de originele Blauwe Loper biedt ook de meeste potenties om de Ruttensingel te ontwikkelen als lokaal centrum van de wijk met een uitloper naar het Fatimaplein. Om ook de kansen voor ontmoeting te stimuleren, zijn aanvullende aanbevelingen gedaan op het gebied van de inrichting van ontmoetingsplekken, de continuïteit van de routing en de zichtbaarheid op en langs de Blauwe Loper.